Mert Bayram kaleme aldı: Kitabın sahtesini nasıl anlarsınız?

MinecraftTürk · 31 Ocak 2022

Öncelikle, kitap nedir? Sonralıkla, kitabın sahtesi nasıl olur onu konuşacağız. Kitap, insanın saçını sakalını ağartan ve derisini buruş buruş yapan dünyadan daha az zarar görsün diye iki kapak arasında saklanan, üzerine boyayla yazılar yazılmış veya fotoğraflar/resimler basılmış güzel bir şeydir. Kitap kelimesi Arapça olduğundan, Kutsal Kitap yahut Kuran-ı Kerim olarak da sanılabilir. Genel olarak kitapların en önemli vazifesi, kültür taşıyıcısı olmalarıdır. Kitaplardan üst kültür, alt kültür, karşı kültür ve genel kültür edinebilirsiniz. Hatta edininiz de yani; akıllı insana zararı yoktur, faydası çoktur.

Sahte/korsan kitap konusuna gelirsek... Korsan, esasen "deniz haydudu" (1) demek. Ticaret gemilerine saldıran ve yağmalayan kötü insanlar. İtalyancadan (corsaro)(2) dilimize yerleşmiş. Mecazen ise "başkalarının hakkını zor kullanarak alan kimse" anlamına geliyor. Hırsız demenin sanki İtalyancası. Sıfat olarak kullanıldığında da izinsiz yapılan şey anlamı katıyor: korsan kitap, korsan miting...

İşin biraz daha tekniğine indiğimizde... Kitaplarda "güvenlik etiketi" de denilen bandrollerin bulunması, istisnalar hariç* 07.06.1995'ten beri yasal olarak zorunlu. 2010'dan beri karekodlu olarak üretilen bandroller, kitabın korsan olup olmadığını ispatlayan en güvenilir araçlardan biri. Basılan kitap sayısınca özel olarak üretiliyor ve başka bir kitapta kullanılması yasak, kullanılmaması durumunda da T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığınca imha ediliyor. Üstelik bir bandrol 0.033 TL. Ortalama bir kitap fiyatının yanında neredeyse bedava.

Peki, Hangi Kitaplar Korsandır?

1) Bandrolsüz Kitaplar: Bandrolü olmayan kitaplar korsandır/sahtedir. Kendi kitaplığımı taradığımda keşfettiğim, korsan kitap nedir henüz bilmeyen bir üniversite öğrencisiyken ikinci el kitapçıdan edindiğim Oğuz Atay'ın Tutunamayanlar romanının korsanını; orijinal bir kitap olan, aynı yazarın Bir Bilim Adamının Romanı - Mustafa İnan kitabıyla kıyaslayarak örnek vermek istiyorum.

Bariz bir şekilde gördüğümüz gibi Tutunamayanlar'ın ön kapağında yayınevinin logosu bulunmuyor. Bir Bilim Adamının Romanı - Mustafa İnan'ın ön kapağında bulunan logo, korsan kitapta bulunmadığı için göze çarpan ilk eksiklik.

Korsan kitabımızda (solda) bandrol bulunmuyor. Orijinal kitabımızdaki (sağda) bandrol, karekoda ve "THG 0016724 BVD" seri numarasına sahip. T.C. Kültür Bakanlığı Telif Hakları Genel Müdürlüğünün mobil uygulaması olan Bandrol Sorgu uygulamasında sorguladığımızda da bandrol bilgilerinin doğru olduğunu görüyoruz.

Bir diğer püf nokta ise baskı kalitesi. Fotoğrafta da gördüğümüz üzere orijinal kitabımızın (solda) yazıları gayet koyu ve okunaklı ancak korsan kitabımızın (sağda) yazıları silik.

2) Sahte Bandrollü Kitaplar: Kitaplığımda sahte bandrollü kitaba rastlamadım. Bandrolü sökmeyi denediğimizde tek parça hâlinde sökülüyorsa korsan, parçalanıyor ve kitabın üzerinde parçaları kalıyorsa orijinaldir.

3) Usulsüz Bandrollü Kitaplar: Bandrolünü sorguladığımızda başka bir kitaba ait bilgiler görüyorsak, elimizdeki kitap da usulsüz bandrollü korsan kitap sayılıyor. Fazla sayıda alınan bandroller korsan kitaplara eklenerek orijinalmiş gibi piyasaya sürülebiliyor.

Sait Faik Abasıyanık'tan Seçme Hikâyeler ismiyle Düş Ülkesi Yayınları'ndan yayınlanmış ve Mehmet Türkçetin'in hazırladığı kitabın bandrolünü (SKB 0870137 VPD) sorguladığımda, Haşmet Yayınevi'nin yayınladığı Sadi Şirazi'nin Gülistan isimli kitabı karşıma çıktı.

Kasten ya da kazara, yayınevi ya da matbaa tarafından yapılmış olabilir ancak tek gerçek var ki bu kitap korsan.

Korsan Kitap Satmanın ve Satın Almanın Cezası Var Mı?

Hak sahibinin yazılı izni olmaksızın bir eseri işleyen, temsil eden, çoğaltan, değiştiren, dağıtan, umuma ileten, yayan, ticari amaçla satın alan ve depolayan yani kişisel kullanım amacı dışında elinde bulunduranlar 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserler Kanunu 71. maddesine göre cezalandırılmaktadır. Ayrıca yine FSEK 81. maddede bandrol suçları ve cezaları yer almaktadır. Bandrol yükümlülüğüne aykırı ya da bandrolsüz olarak bir eseri çoğaltıp satışa arz eden, satan, dağıtan veya ticari amaçla satın alan ya da kabul eden kişiler 1 yıldan 5 yıla kadar yine aynı maddede sahte bandrol üretenlerin 3 yıldan 7 yıla ve yetkisi olmayan kişilere bandrol temin eden kişilerin 2 yıldan 7 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacağı yer almaktadır. (4) Yani korsan olduğunu bilmeden herhangi bir kitapçıdan korsan kitap almamız, bizi yasal olarak suçlu yapmaz; kitapçıyı suçlu yapar.

Korsan Kitap Aldıysak Ne Yapmalıyız?

Hırsızlığa sessiz kalmamak için:

1) Türkiye Basım Yayın Meslek Birliğine (TBYM) (5) telefonla, e-postayla ya da internet sitesi üzerinden bildirebiliriz;

2) Yayıncılar Telif Hakları ve Lisanslama Meslek Birliğine (YAYBİR) (6) de internet sitesi üzerinden ihbar edebiliriz;

3) Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunabiliriz;

4) Zabıta Müdürlüklerini durumdan haberdar edebiliriz.

*Bandrol Bulundurma Zorunluluğu Olmayan Kitaplar (3):

a) Resmen yayınlanan veya ilan olunan kanun, tüzük, yönetmelik, tebliğ, genelge, kazai kararlar ile söz ve nutuklardan ibaret yayınlar;

b) Eğitim ve öğretim kurumlarında eğitim ve öğretim amacıyla kullanılacak yayınlardan, ön ve arka kapaklar ile belirli sayfalarda on dört puntodan küçük olmamak üzere, “Tanıtım nüshasıdır, para ile satılamaz.” ibaresi taşıyan tanıtım nüshaları;

c) Yurt dışında dağıtımı yapılmak üzere ve ülke içinde ticari dolaşıma sunulmamak kaydıyla sadece çoğaltımı ülke içinde yaptırılan yayınlar veya eser nüshaları;

ç) Tanıtım veya bilgilendirme amaçlı katalog, broşür, kullanım kılavuzu ve tarifeler;

d) Ek olarak verilen ve içerik tamamlayıcı niteliği bulunan materyaller;

e) Kapak hariç toplam 48 sayfayı geçmeyen, okul öncesine, ilköğretime ve ortaöğretime yönelik eğitim amaçlı kitaplar;

f) İncelenmek üzere yurtdışından gönderilen örnek yayınlar veya eser nüshaları;

g) “Parayla satılamaz.” ibaresi taşımak kaydıyla öğrencilere ücretsiz dağıtılan ders kitapları;

ğ) 7/6/1995 tarihinden önce basılmış olup ikinci el olarak satılan yayınlar.

Kaynakça:

(1)